Sağlık Psikolojisi

Sağlık Psikolojisi

Sağlık psikolojisi; temel olarak kişilerin nasıl sağlık sahibi oldukları ve neden hastalandıklarını, hastalanmaları halinde gösterdikleri tepkileri anlayabilmek amacıyla faaliyet gösteren psikoloji alt dalıdır. Kısaca bu alan, başta sağlık olmak üzere hastalıkların psikolojik çerçevesini yaşam süreci doğrultusunda incelemektedir.

Sağlık psikolojisi; sağlığa ilişkin yaşam kalitesinin artmasını sağlamak semptomatik olan şikayetleri araştırmaktadır. Bu alan uzun süredir hayatımızda var olmasına karşın tanımsal ve alansal kuramının klasik olarak gerçekleştirilmesi 1980’li yılların başında ABD’li bir psikolog tarafından gerçekleştirilmesiyle olmuştur.

Gerçekleştirilen bu bilim tanımına göre psikoloji ve sağlıkla ilişkisi;

• Kişileri sağlığa teşvik ederek bu sürecin devam ettirmek,
• Hastalıkların önlenerek tedavi edilmesine katkı sağlamak,,
• Sağlıkla hastalık arasında etinolojik bağlantıyı kurmak,
• Sağlık politikalarının belirlenmesini ve sağlık hizmetlerinin gerçekleştirilmesi

gibi hizmetleri gerçekleştirmektedir.

 

Sağlık Psikolojisi amacı nedir?

Sağlık psikolojisi, önleme kavramına vurgu yaparken bu alanda faaliyet göstermekte olan psikologlar kullanıcıların lehine olacak şekilde sağlık koruma hizmetlerinin tasarısının oluşturulmasına yardımcı olmaktadır. Bu alanda yaşanan gelişmelerin nedenleri arasında; medikal alanda sağlık psikologlarının çok daha fazla kabul edilmeye başlamalarından ileri gelmesi etkendir. Sağlık psikologları uzun yıllar boyunca sağlık kuruluşlarında istihdam edilseler de farklılıkları son dönemde kendisini göstermiştir.

Sağlık psikolojisi; temel olarak testlerin uygulanması ve hastaların, psikoloji bakımından puanlarının yorumlanmasını ana çalışma alanı olarak ele almaktadır. Bu alan; hastalar ve doktorlar arasında etkileşim oranını artırmayı, sağlık alanı çalışanlarında da streslerinin hafifletilmesine çalışmaktadır. Sağlık psikolojisi, toplumlarda karşılaşılan çeşitli hastalıklarla baş edilmesi sürecindeki yolların yayılması ve aşılması amacıyla ortaya çıkmıştır. Özellikle insan yaşamının uzaması nedeniyle yaşlı bireylerde karşılaşılan ve süreğenliği bulunan hastalıklarda artış yaşanmaktadır. Bu noktada ise sağlık psikolojisinin önemi ortaya çıkmaktadır.

Sağlık Psikolojisi hangi alanlarla ilgilenir?

Sağlık psikolojisi sonuç olarak; kişilerin sağlıklarının iyileştirilmesi ve sağlığın sürdürülmesi konularıyla ilgilenmektedir. Söz konusu alanlar bu alanın temelini oluştursa da kişilerin hastalıklardan korunmalarını, karşılaşılan hastalıkların nedenlerini ve gerçekleştirilen sağlık hizmetleri süreçlerini ele almaktadır. Sağlık psikolojisinin etki ettiği birtakım alanların bulunduğundan bahsetmek de mümkündür. Bunlar;

Halk sağlığı psikolojisi
Klinik sağlığı psikolojisi
Eleştirel sağlığı psikolojisi
Toplum sağlık psikolojisi

alanlarda sağlık psikolojisi olarak değerlendirilmektedir.

Günümüz tıbbı, bazı tıp alanlarında insanların sağlık psikolojisini destekliyor. Tüp bebek, çocuk cerrahisi, onkoloji ve diyaliz gibi alanlarda psikolojik destekle ilerlemeler kaydediliyor.

Sağlık Psikolojisi Kuramları

Sağlık Psikolojisi kuramları 3 ana unsurdan oluşmaktadır. Bunlar; öğrenilmiş iyimserlik kuramı, öğrenilmiş çaresizlik kuramı ve yükleme kuramıdır.

Öğrenilmiş İyimserlik Kuramı

İyimserlik kuramı; insanların yaşayış süreçlerini ve yaşam kalitelerini doğrudan etkiler. Olumlu düşünerek ve iyimser olma yollarını öğrenerek iyimserlik kuramını hayatınıza dahil edebilirsiniz. Aksilik ve kötü olaylardan arınmayı zihninizde iyimserlik kuramı ve olumlu düşünce ile gerçekleştirmeniz mümkün olacaktır. İnsan psikolojisinde kendini suçlama, düşünceden uzaklaşma gibi durumlarda başvurulması öngörülen iyimser düşünme tekniğidir.

Öğrenilmiş Çaresizlik Kuramı

Kişinin davranış ve düşünceleri sonucunda çaresizlik durumuna kendini hazırlamasıdır. İyimser düşünce yapısıyla düşünmekten vazgeçmiş bireylerde öğrenilmiş çaresizlik çok uzun süre devam ederse, kişiyi depresyona kadar sürükleyebilecek boyutlara taşıyabilir. Kişi, davranışlarındaki olumlu – olumsuz sonuçları değerlendirme konusunda zorluk çeker. Kişi kendi davranışları ve sonuçlarının arasındaki bağlantıyı kuramayacak durumdadır. Düşünsel süreçleri zorlayarak, kişi öğrenilmiş çaresizlik kuramıyla bu süreçlerde daha olumsuzdur.

Yükleme Kuramı

Yükleme kuramı; insanların olaylar, davranışlar ve çevre karşısında karşılaştığı durumların nedenlerini algılamaya çalıştığı bir durumdur. Davranışların nedensel süreci denilmesi de bu yüzdendir. İnsanların çevresine karşı oluşturmuş olduğu içgüdüsel yaklaşımlar ve çevreyi kontrol etme filtreleme durumlarını bünyesinde barındırır.